Płaskostopie poprzeczne to jeden z najczęściej diagnozowanych problemów ortopedycznych, który może dotyczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Choć często jest ignorowane lub uznawane za mniej poważne, stanowi istotną deformację, która może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest płaskostopie poprzeczne, jakie są jego przyczyny, objawy oraz metody leczenia, które mogą pomóc w poprawie funkcjonowania stóp i komfortu życia.
Płaskostopie poprzeczne – co to jest?
Płaskostopie poprzeczne to deformacja stopy, w której dochodzi do spłaszczenia łuku poprzecznego stopy. W prawidłowo funkcjonującej stopie łuk ten pełni rolę amortyzacyjną i pozwala na prawidłowe rozłożenie obciążenia na trzy punkty: głowy pierwszej i piątej kości śródstopia oraz piętę. W przypadku płaskostopia poprzecznego, łuk ten zostaje obniżony, a cała przednia część stopy styka się z podłożem, co prowadzi do nadmiernego obciążenia kości śródstopia, szczególnie drugiej i trzeciej. Taki stan nie tylko wpływa na stabilność stopy, ale również może prowadzić do bólu i innych problemów zdrowotnych w obrębie stóp, kolan czy kręgosłupa.
Płaskostopie poprzeczne a podłużne
Płaskostopie poprzeczne różni się od płaskostopia podłużnego, choć oba rodzaje deformacji dotyczą obniżenia naturalnych łuków stopy. W przypadku płaskostopia podłużnego dochodzi do spłaszczenia łuku podłużnego stopy, co prowadzi do kontaktu całej powierzchni stopy z podłożem. Natomiast w przypadku płaskostopia poprzecznego problem dotyczy głównie przedniej części stopy, gdzie łuk poprzeczny ulega spłaszczeniu, a obciążenie przenoszone jest na środkową część stopy. Pomimo tego, że oba rodzaje płaskostopia mają wspólną cechę, jaką jest osłabienie struktury stopy, to leczenie oraz objawy mogą się różnić.
Płaskostopie poprzeczne – przyczyny
Płaskostopie poprzeczne może być wrodzone lub nabyte. Wrodzone płaskostopie poprzeczne jest wynikiem nieprawidłowego rozwoju stopy od momentu narodzin i jest związane z nadmierną wiotkością więzadeł, co prowadzi do osłabienia struktury stopy. W takich przypadkach deformacja może nie powodować żadnych dolegliwości przez długi czas, jednak może się pogłębiać wraz z wiekiem.
Płaskostopie poprzeczne nabyte jest wynikiem nieodpowiednich nawyków, takich jak noszenie źle dobranego obuwia (szczególnie butów na wysokim obcasie), nadwaga, zmiany hormonalne (np. w czasie ciąży i menopauzy) oraz przewlekłe przeciążenia stóp. Często występuje ono również u osób z paluchem koślawym (halluksem), palcami młotkowatymi lub po urazach stopy. W takich przypadkach płaskostopie poprzeczne jest wynikiem osłabienia mięśni, więzadeł i innych struktur stabilizujących stopę.
Płaskostopie poprzeczne – objawy
Objawy płaskostopia poprzecznego mogą różnić się w zależności od nasilenia deformacji. U niektórych osób deformacja jest niemal niewidoczna i nie wywołuje żadnych dolegliwości bólowych. W innych przypadkach płaskostopie poprzeczne objawia się:
- bólem w przedniej części stopy, szczególnie w rejonie głów kości śródstopia (zwłaszcza drugiej i trzeciej), który nasila się po długotrwałym chodzeniu lub staniu,
- modzelami i odciskami – na powierzchni stopy mogą pojawić się zgrubienia skóry, które są wynikiem nadmiernego nacisku w miejscach przeciążonych,
- pieczeniem i uczuciem zmęczenia stóp – szczególnie podczas chodzenia boso lub w butach o cienkiej podeszwie, które nie zapewniają odpowiedniej amortyzacji,
- problemami z równowagą – w wyniku zaburzenia rozkładu obciążenia, osoby z płaskostopiem poprzecznym mogą mieć trudności w utrzymaniu równowagi.
Płaskostopie poprzeczne – leczenie
Leczenie płaskostopia poprzecznego zależy od stopnia zaawansowania deformacji oraz nasilenia objawów. W łagodniejszych przypadkach wystarczy zmiana obuwia oraz zastosowanie odpowiednich wkładek ortopedycznych, które pomogą rozłożyć obciążenie na stopie, zmniejszając ból i poprawiając funkcjonowanie stopy.
- wkładki ortopedyczne
Wkładki ortopedyczne to jedno z najskuteczniejszych rozwiązań w leczeniu płaskostopia poprzecznego. Odpowiednio dobrane wkładki pomagają podnieść obniżony łuk poprzeczny, co zmniejsza obciążenie przedniej części stopy i poprawia biomechanikę stopy. Warto pamiętać, że wkładki ortopedyczne powinny być dobierane indywidualnie, aby zapewnić jak największą skuteczność.
- fizjoterapia i ćwiczenia
Fizjoterapia płaskostopia poprzecznego jest istotnym elementem leczenia, zwłaszcza u dzieci. Ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni stopy oraz poprawienie jej elastyczności. Do najczęściej stosowanych ćwiczeń należą: podnoszenie palcami stóp przedmiotów (np. woreczka z piaskiem), chodzenie boso po nierównym podłożu, a także przetaczanie piłki do tenisa stopą. Fizjoterapia może obejmować również rozciąganie mięśni łydek i mobilizację stawów stopy, co pomaga poprawić jej funkcjonowanie i zmniejszyć ból.
- zmiana obuwia
Noszenie odpowiedniego obuwia jest niezbędne w leczeniu płaskostopia poprzecznego. Buty powinny mieć szeroki nosek, by nie uciskały palców, oraz odpowiednią amortyzację, aby zapewniały właściwą ochronę stopie. Warto wybierać obuwie sportowe z wymiennymi wkładkami ortopedycznymi, które zapewniają komfort i odpowiednie wsparcie stopy.
- leczenie operacyjne
W przypadkach, gdy płaskostopie poprzeczne jest zaawansowane i nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczne leczenie operacyjne. Zabiegi chirurgiczne obejmują korekcję ustawienia kości śródstopia lub usunięcie uszkodzonych struktur stawowych. Leczenie operacyjne jest jednak ostatecznością i powinno być stosowane tylko w przypadkach, gdy inne metody zawiodły.
Płaskostopie poprzeczne u dzieci
Płaskostopie poprzeczne u dzieci to dość częsta przypadłość, która w większości przypadków nie wymaga leczenia. Wiele dzieci ma płaskostopie poprzeczne w okresie wczesnego rozwoju, jednak z czasem, w miarę wzrostu, łuki stopy rozwijają się i deformacja ustępuje. Jeśli deformacja utrzymuje się lub nasila, warto skonsultować się z ortopedą lub fizjoterapeutą, który oceni, czy konieczne jest podjęcie leczenia.
Skorzystaj z pomocy specjalisty
Płaskostopie poprzeczne to problem, który może prowadzić do wielu dolegliwości bólowych i ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu. Dzięki odpowiedniemu leczeniu, w tym stosowaniu wkładek ortopedycznych, fizjoterapii oraz zmianie nawyków, można skutecznie poprawić stan zdrowia stóp i złagodzić objawy. Jeśli zauważyłeś u siebie lub swojego dziecka objawy płaskostopia poprzecznego, skontaktuj się ze specjalistą, który pomoże dobrać odpowiednią terapię.
Ukończyłam studia magisterskie na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym na kierunku fizjoterapii, specjalizując się w pracy z dziećmi i młodzieżą. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące leczenia płaskostopia poprzecznego, zapraszam do kontaktu i umówienia wizyty. Chętnie pomogę dobrać odpowiednią terapię, która przyniesie ulgę Twoim stopom.